روش‌های خرید و پرداخت در سال‌های گذشته و زیر سایه پیشرفت و گسترش اینترنت متحول شده و از شکل حضوری به غیرحضوری تغییر شکل داده است. در این میان درگاه‌های پرداخت اینترنتی، در انواع و اشکال مختلف، امکان پرداخت‌های غیرحضوری و آنلاین را برای کاربران برآورده می‌کنند و کم‌کم به‌صورت کامل جانشین روش‌های قدیمی‌تر پرداخت خواهند شد.

درگاه‌های پرداخت اصولا فرایند واریز وجه را برای کاربران بسیار ساده می‌کنند؛ یعنی مشتری بدون نیاز به مراجعه به بانک یا دستگاه ATM به‌سادگی و تنها از طریق گوشی هوشمند خود، عملیات واریز وجه را انجام می‌دهد. بنابراین استفاده از سرویس درگاه پرداخت در تمام اشکالش برای هر دو طرف یک مراوده‌ مالی، صرفه‌جویی در زمان و انرژی به همراه دارد.

 درگاه پرداخت اینترنتی به زبان ساده

درگاه پرداخت اینترنتی، سرویس الکترونیکی مالی نوینی است که به‌منظور انجام تراکنش‌های آنلاین ایجاد شده است. کارکرد اصلی درگاه پرداخت، رشد و توسعه کسب‌وکارهایی ا‌ست که در بستر اینترنت فعالیت دارند. درواقع این روش پرداخت به مشتریان این نوع کسب‌و‌کارها اجازه می‌دهد پس از انتخاب محصول یا خدمات مورد نظر خودشان در وب‌سایت‌ها و فروشگاه‌های اینترنتی، از طریق درگاه پرداخت، وجه مورد نظر را برای فروشنده واریز کنند. برای این منظور بدیهیاتی مانند دسترسی به اینترنت و داشتن کارت بانکی عضو شتاب و البته رمز اینترنتی نیز الزامی است.

درگاه پرداخت اینترنتی چگونه کار می‌کند؟

در ابتدا توجه به این نکته ضروری است که تمام شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ خدمات پرداخت، تحت پوشش شبکه‌ شاپرک فعالیت می‌کنند. شبکه سراسری شاپرک تمام شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ خدمات پرداخت و ترمینال‌های فروش آنها را در یک سیستم یکپارچه جمع‌آوری کرده و امکان نظارت متمرکز بر آنها را فراهم آورده است.

بر این اساس مرحله‌ اول عملکرد درگاه اینترنتی به این شکل است که مشتری فروشگاه یا وب‌سایت پذیرنده‌ سفارش‌های مشتریان، خدمات یا محصولات مورد نظر خود را برمی‌گزیند و به سبد خرید خود اضافه می‌کند. سپس از طریق کلیک‌کردن روی گزینه پرداخت، وارد صفحه‌ پرداخت می‌شود. در اینجا مشتری باید اطلاعات مورد نیازی مانند شماره کارت ۱۲ رقمی عضو شتاب، رمز اینترنتی و کد اعتبارسنجی کارت را در محل‌های مربوطه وارد کند.

در مرحله‌ بعدی اطلاعات مشتری رمزگذاری شده و برای شرکت ارائه‌دهنده خدمات پرداخت فرستاده می‌شود. سپس داده‌های رمزگذاری‌شده این ‌بار توسط شرکت مذکور برای بانک مورد نظر (بانک صادرکننده‌ کارت اعتباری مشتری) ارسال می‌شود. در این مرحله، فرایند احراز هویت توسط بانک صورت می‌پذیرد و سپس پاسخ تائید یا عدم تائید برای شرکت ارسال خواهد شد. آن‌گاه درصورتی که احراز هویت مشتری تائید شود، تائیدیه توسط شرکت خدمات پرداخت برای سایت پذیرنده فرستاده می‌شود. درنهایت نیز مبلغ مورد نظر از حساب خریدار کسر شده و به حساب فروشنده واریز می‌شود. ‌کل این فرایند در حدود دو الی پنج ثانیه زمان خواهد برد.

در این فرایند سقف جابه‌جایی مبلغ هم مهم است و افراد با توجه به مبلغی که قرار است انتقال بدهند، باید به سقف برداشت روزانه از حساب بانکی خود توجه کنند. بنابراین سقف برداشت در انتخاب روش‌های انتقال پول مهم است.

انواع روش‌های انتقال وجه

طی ۱۰ سال گذشته سامانه‌های آنلاین زیادی برای انجام کارهای بانکی طراحی شدند و در اختیار مردم قرار گرفتند. درحال حاضر یکی از پرطرفدارترین کارهایی که با این سامانه‌ها انجام می‌شود، انتقال وجه است. روش‌های انتقال وجه شامل ساتنا، پایا، کارت به کارت، انتقال وجه از طریق سامانه پل (کارت به شبا) و انتقال وجه از طریق سامانه چکاوک می‌شود.

انتقال وجه از طریق ساتنا

ساتنا مخفف «سامانه تسویه ناخالص آنی» و برای انتقال وجه با مبالغ بالا مناسب است. از شروع به کار سامانه ساتنا، اکثر مشتریان به‌جای چک رمزدار بانکی از این روش استفاده می‌کنند و روال جابه‌جایی پول بسیار راحت‌تر و امن‌تر شده است.

انتقال وجه از طریق پایا

پایا مخفف «سامانه اتاق پایاپای الکترونیکی» است که به آن «سامانه پایا» گفته می‌شود. سامانه پایا می‌تواند دستور پرداخت‌های مختلف و متعدد را از بانک مبدا دریافت، پردازش و به بانک مقصد ارسال کند. همچنین می‌تواند به‌صورت تکی یا گروهی پول ارسال کند و از این روش برای پرداخت حقوق یا دستمزد کارمندان و پرداخت‌های انبوه استفاده می‌شود. سقف انتقال پول در پایا، روزانه ۱۰۰ میلیون تومان است.

انتقال وجه از طریق دستگاه خودپرداز (کارت به کارت)

برای انتقال وجه از طریق خودپرداز کافی است فرد، شماره کارت مقصد را داشته باشد و پس از اینکه مبلغ و شماره کارت را وارد کرد، پول به‌صورت لحظه‌ای به حساب فرد مورد نظر واریز می‌شود. در این روش نیازی به رمز پویا یا  CVV2 کارت مبدا نیست و یکی از روش‌های انتقال وجه ساده و سریع است.

انتقال وجه از طریق سامانه پل

«سامانه پل»، جدیدترین سامانه انتقال پول است که اواخر سال ۱۴۰۰ به شبکه بانکی متصل شد. سامانه پل به سه طریق مراجعه به شعبه، اینترنت‌بانک و موبایل‌بانک قابل استفاده است. برای دریافت تائیدیه و انجام عملیات انتقال وجه، باید کدی که به شماره موبایل ارسال شده به سامانه داد تا عملیات انجام شود. سقف انتقال روزانه از طریق سامانه، ۱۵ میلیون تومان است و پول همان لحظه به حساب مقصد واریز می‌شود. برای استفاده از سامانه پل به شماره حساب مقصد نیاز است.

انتقال وجه از طریق سامانه چکاوک

سامانه چکاوک برای کسانی مناسب است که می‌خواهند از چک به‌عنوان یکی از انواع روش‌های انتقال وجه استفاده کنند. با استفاده از این سامانه، تصویر چک‌های بانکی بین بانک‌های مختلف جابه‌جا می‌شود.

انتقال وجه از طریق شعب بانکی

بعضی افراد هنوز از روش‌های سنتی برای انتقال پول استفاده و به شعبه بانک مورد نظرشان مراجعه می‌کنند تا متصدی بانک این کار را برای آنها انجام بدهد. البته این کار برای انتقال مبالغ بسیار بالا برای معاملات املاک، خودرو و سایر موارد گران‌قیمت مناسب‌تر و امن‌تر است و ریسک کمتری دارد. انواع این انتقال در شعب به شرح زیر است:

انتقال وجه زمانی که حساب مبدا و مقصد در یک بانک باشد

اگر حساب مبدا و مقصد در یک بانک باشد، کار بسیار ساده است؛ با اینکه مراجعه به بانک وقت‌گیر است و شاید هر کسی امکان حضور فیزیکی در بانک را نداشته باشد، انتقال وجه از طریق شعبه باعث می‌شود پول به‌صورت لحظه‌ای به حساب فرد مورد نظر واریز شود و سقف و محدودیتی برای انتقال وجه وجود ندارد.

انتقال وجه زمانی که حساب مبدا و مقصد متفاوت باشد

زمانی که حساب مبدا و مقصد متفاوت باشد، متصدی بانک با یکی از دو روش پایا یا ساتنا انتقال وجه را انجام می‌دهد. (تفاوت پایا و ساتنا در محدودیت سقف انتقال آنهاست.) یکی دیگر از روش‌هایی که برای انتقال پول در بانک‌ها و برای حساب‌های مبدا و مقصد متفاوت وجود دارد، دریافت چک رمزدار بانکی و تحویل آن به کسی است که دریافت‌کننده پول است.

انتقال وجه در شعبه بانک و با استفاده از کارت

استفاده از کارت بانکی برای انتقال پول از دو طریق امکان‌پذیر است؛ اولین راه، استفاده از دستگاه‌های خودپرداز است که تقریبا در هر شهر و خیابانی می‌توان یک یا دو عابربانک پیدا کرد. البته توجه به این نکته ضروری است که سقف انتقال پول در عابربانک‌ها درحال حاضر ۱۰ میلیون تومان است.

اما برای راه سنتی که همان مراجعه به بانک است، امکان انتقال پول تا سقف ۱۵ میلیون تومان وجود دارد.

انتقال وجه آنلاین

یکی از پراستفاده‌ترین روش‌های انتقال وجه در چند سال اخیر انتقال پول از طریق اپلیکیشن‌های بانکی است. اپلیکیشن‌های بانکی به دو دسته تقسیم می‌شوند: اپلیکیشن‌های پرداخت یا سوپراپلیکیشن‌ها که برای انتقال پول به روش کارت به کارت، خرید شارژ، پرداخت قبض و غیره استفاده می‌شوند.

دیگر اپلیکیشن‌های موبایل که برای انتقال وجه استفاده می‌شوند، اپلیکیشن‌های بانکی هستند که به‌طور اختصاصی برای بانک‌ها طراحی می‌شوند و درواقع بانک دیجیتال هستند. امکانات این اپلیکیشن‌ها به مراتب بیشتر از گزینه قبل است و علاوه بر انتقال وجه به روش‌های مختلف مثل کارت به کارت یا پایا، می‌توان اقساط وام، گزارش گردش حساب و عملیات دیگر بانکی را انجام داد.

انتقال وجه از طریق سامانه شتاب

کارت به کارت یکی از ساده‌ترین و رایج‌ترین انواع روش‌های انتقال وجه در بین مردم است که از طریق سامانه شتاب انجام می‌شود. برای استفاده از این روش فقط شماره کارت مقصد مورد نیاز است. البته انتقال پول از این روش با محدودیت‌هایی مواجه است؛ سقف مبادله روزانه از طریق اپلیکیشن‌های موبایل سه میلیون تومان و از طریق عابربانک ۱۰ میلیون تومان است.

انتقال وجه از طریق کد USSD

بعد از فراگیری اینترنت و اپلیکیشن‌های پرداخت، استفاده از USSD کاربرد زیادی ندارد. اما بعضی بانک‌ها هنوز برای انتقال وجه از این روش استفاده می‌کنند. برای استفاده از این روش نیازی نیست اپلیکیشن یا برنامه خاصی نصب کرد، فقط کافی است کارت بانکی را در «سامانه پیوند» بانک مرکزی ثبت کرد تا بتوان از روش انتقال وجه به روش USSD استفاده کرد.

انتقال وجه از طریق اینترنت‌بانک و موبایل‌بانک

علاوه بر روش‌های مذکور با گسترش اینترنت و هوشمندشدن تلفن‌های همراه امکان انتقال وجه از طریق اینترنت‌بانک و موبایل‌بانک نیز فراهم شده است.

اینترنت‌بانک چگونه کار می‌کند؟

اینترنت‌بانک، امکاناتی از قبيل دريافت موجودی به‌صورت آنلاين، انتقال وجه بين کليه حساب‌ها در بانک، مشاهده صورتحساب و…  را در اختيار مشتریان هر بانک قرار می‌دهد. همچنين با استفاده از اين خدمات، امکان مسدودکردن کارت‌های مفقودی يا سرقتی ميسر است.

برای استفاده از اینترنت‌بانک در گام اول نیاز به افتتاح حساب در یکی از بانک‌هایی است که درخصوص فعالیت‌های اینترنتی از مهارت لازم برخوردار باشند. البته فرد هنگام افتتاح حساب حتما باید درخواست اینترنت‌بانک کند. بر این اساس یک فرم در اختیار فرد قرار می‌گیرد که فرد باید حتما قسمت انتقال وجه فرم ر پر کند؛ زیرا در حالت عادی انتقال وجه در اینترنت‌بانک فعال نیست. پس از گذر از این مرحله و ثبت درخواست نزد بانک فرد باید وارد وب‌سایت بانک شود، در قسمت اینترنت‌بانک شماره مشتری را وارد کند، در صفحه بعدی رمز را وارد کند و وارد اینترنت‌بانک شود.

پس طی مراحل مذکور فرد می‌تواند گزینه انتقال وجه را انتخاب کند. در صفحه بعدی باید شماره حساب مقصد و مبلغ را ثبت و در پایان هم تائید کرد.

نحوه کار با موبایل‌بانک

بانکداری با تلفن همراه یا Mobile Payment سامانه‌ای است که از طریق تلفن همراه می‌توان عملیات بانکی خود را انجام داد. در این سامانه با نصب یک نرم‌افزار روی گوشی تلفن همراه بدون مراجعه به بانک و در هر ساعتی از شبانه‌روز می‌توان عملیاتی از قبیل دریافت موجودی حساب، انتقال وجه و پرداخت قبوض را انجام داد.

موبایل‌بانک سرویسی است که مشتریان را قادر می‌سازد اطلاعاتی مانند مانده حساب بانکی خود و… را از طریق گوشی تلفن همراه خود دریافت کنند.